بررسی آبشویی شکل های مختلف نیتروژن با کاربرد مقادیر متفاوت کود اوره در کشت ذرت در شمال خوزستان

امروزه مصرف کودهای نیتروژنه بدون توجه به آثار سوء آن ها بر محیط زیست به طور چشمگیری افزایش یافته است. نیترات به عنوان عمده ترین شکل نیتروژن به راحتی به آب های زیرزمینی منتقل و موجب آلودگی آن ها می شود. با توجه به اینکه آب های زیرزمینی به علت داشتن کیفیت مناسب و قابلیت دسترسی آسان مهمترین منبع تأمین آب در مناطق خشک و نیمه خشک می باشند، مدیریت مناسب کودهای نیتروژن شامل مقدار، زمان و روش استفاده از کود، آبشویی نیتروژن را تحت تأثیر قرار می دهد. استان خوزستان با دارا بودن منابع سرشار آب و خاک یکی از قطب های کشاورزی کشور است و هر ساله کشاورزان برای دستیابی به عملکرد بیشتر مقادیر زیادی کودهای نیتروژنه مصرف می نمایند. بنابراین انجام مطالعه ای در مورد مدیریت مصرف کودهای نیتروژنی در این منطقه ضروری به نظر می رسد. به منظور بررسی تأثیر سه مقدار مختلف کود اوره بر حرکت شکل های مختلف نیتروژن (نیترات، آمونیوم و نیتروژن کل) آزمایشی مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های یک بار خرد شده با سه تکرار در مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول انجام گرفت. تیمارها شامل سه مقدار مختلف کود نیتروژن: 150 (n1)، 225 (n2) و 300 (n3) کیلوگرم نیتروژن در هکتار بودند که در سه تقسیط یعنی پس از کشت ذرت، در مرحله 6 تا 8 برگی و قبل از گلدهی به روش کودآبیاری سطحی مورد استفاده قرار گرفتند. نمونه های خاک 8 تا 10 روز قبل و پس از هر کودآبیاری از عمق های 30-0، 60-30، 90-60 و 120-90 سانتی متری برداشت شدند و غلظت نیترات و آمونیوم آن ها به روش تقطیر بخار آب و مقدار نیتروژن کل با استفاده از دستگاه کجلدال تعیین شد. همچنین به منظور بررسی حرکت پتاسیم در خاک و ارتباط آن با یون آمونیوم، میزان پتاسیم محلول و تبادلی نمونه ها ی مذکور نیز انداره گیری شد. نتایج نشان داد که مصرف کود، غلظت نیترات و نیتروژن کل خاک در همه تیمارها را افزایش داد و بیشترین افزایش در تیمار n3 صورت گرفت. همچنین افزایش میزان مصرف کود تا سطح 300 کیلوگرم در هکتار با افزایش حرکت نیترات به لایه های زیرین خاک همراه بود. علی رغم این افزایش غلظت، در کلیه تیمارها با افزایش عمق خاک غلظت نیترات کم شد و بیشترین تجمع نیترات در لایه 30-0 سانتی متری خاک اندازه گیری شد. تغییرات آمونیوم در طول پروفیل خاک تقریباً یکنواخت بود که نشان دهنده عدم همبستگی بین میزان مصرف کود و آمونیوم بود که احتمالاً به دلیل تبدیل سریع آمونیوم به نیترات رخ داده است. همچنین رابطه معنی داری بین غلظت آمونیوم و پتاسیم محلول و قابل تبادل خاک به دست نیامد. در مجموع خاک های این منطقه به دلیل سنگین بافت بودن و تراکم بالا پتانسیل پایینی برای آبشویی نیتروژن داشتند. اما مصرف بی رویه کود در دراز مدت، باعث تجمع نیترات در خاک و آبشویی آن می شود.